=========================================================

Back to top

Story of Amka Guitars.

Gitaren van Amka zie je zelden of nooit op een vintagebeurs in ons land. Toch zijn ze afkomstig van een ooit bekend Nederlands geslacht van luthiers. Graven naar de wortels van een Nederlandse gitaarpionier, een geactualiseerd verhaal uit 2003.

DOOR UBEL ZUIDERVELD © UZ MEDIA 2003

Volledige versie inclusief foto's op de volgende link!

http://www.uzmedia.nl/index.php?itemid=1022

Mijn nieuwsgierigheid naar Amka werd gewekt door een paar zinnen in The Blue Book of Electric Guitars van Blue Book Publications. Deze Amerikaanse uitgever brengt gezaghebbende naslagwerken uit, waarin gegevens zijn gerangschikt over instrumenten, hun herkomst, hun achtergrond en de waarde op de verzamelaarsmarkt.

Over gitaren van het merk Amka staat in The Blue Book het volgende te lezen: 'De muziekinstrumenten onder de naam Amka werden oorspronkelijk gebouwd in Nederland door de familie Veneman. Later verhuisde Kope Veneman naar de Verenigde Staten en hij opende een muziekwinkel in Maryland. In de 1960s introduceerde Kope Veneman muziekinstrumenten onder het merk Kapa, met een kroonlogo dat identiek was aan het Amka kenmerk dat zijn vader gebruikte.'

Kope Veneman werd geboren in Enschede, 1923. Via omzwervingen langs Haarlem en Amsterdam, kwam het gezin Veneman in Den Haag terecht. Daar opende Kope's vader een kleine muziekwinkel, Veneman Muziek. Pa (Albert) Veneman bouwde violen, geen gitaren, een instrument waarmee hij zich eigenlijk niet wenste in te laten. Senior fronste dan ook de wenkbrauwen toen zoon Kope zich bij hem vervoegde met het voorstel gitaren te gaan bouwen.

Veneman junior zag in deze instrumenten een nieuwe markt. Kope wist dat in Amerika de gitaar sinds de 1920s aan populariteit won ten koste van andere snaarinstrumenten. Hij kende de modellen waarmee Gibson een voortrekkersrol vervulde binnen de Amerikaanse jazzmuziek, gitaren met een licht gewelfd bovenblad en vioolsleuven als klankgaten. Pa Veneman waagde zich aan het experiment dat zijn zoon voorstelde, maar had niet zo gek veel vertrouwen in diens voorspelling dat de gitaar in Nederland een populair instrument zou worden. 'Ik bouw ze als jij ze weet te verkopen,' sprak vader Veneman dus diplomatiek.

In 1938 werd bij Veneman Muziek in Den Haag de eerste jazzgitaar gebouwd, ruim een jaar voordat Neerlands oergitarist Eddy Christiani ('De eerste elektrische gitarist van Europa') een archtop van Epiphone kocht om in de voetsporen te treden van zijn Amerikaanse voorbeeld Charlie Christian. Vioolmaker Veneman maakte mallen, zoon Kope assisteerde.

'Je kunt er gerust vijftig per week maken,' sprak Kope vol vertrouwen tot zijn vader. Hij beschaamde dit vertrouwen niet. Kope Veneman kreeg het gelijk volledig aan zijn zijde. Muziekwinkels in Nederland hadden destijds niet of nauwelijks gitaren in de verkoop en kwamen helemaal droog te staan toen aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog de Amerikaanse import stagneerde.

Onder aanvoering van Christiani, bijgenaamd The Dutch Windmill, won de gitaar aan invloed. De Venemans verrichtten pionierswerk met hun instrumentenbouw. De jazzgitaren uit Den Haag vonden gretig aftrek. Achttien gulden kostten ze destijds, herinnert Veneman zich. Als merknaam werd Amka bedacht, samengesteld uit de eerste letters van de namen van het gezin Veneman, vader Albert, moeder Madeleine en de zonen Kope en Albert. Amka Gitaren in Den Haag floreerde.

Toen kwam de oorlog. Met kunst- en vliegwerk wisten de Venemans de instrumentenbouw tot 1943 overeind te houden, maar in dat jaar werd het materiaalgebrek te nijpend om nog jazzgitaren te kunnen maken. Amka moest het noodgedwongen voor een paar jaar voor gezien houden.

Na de Tweede Wereldoorlog kon de draad weer worden opgepakt. Vanzelfsprekend werden opnieuw jazzgitaren gemaakt, maar dit keer bleef het hier niet bij. Het assortiment werd uitgebreid met Hawaian gitaren ofwel lapsteels, de elektrische schootgitaren. Hiernaar was in ons land veel vraag vanwege het grote aantal groepen dat zich liet inspireren door de muziek van het zonnige eiland, staat nummer 50 van de USA. Aan het begin van de 1950s viel het doek voor Amka gitaren. Alles opgeteld zijn er ongeveer 7000 Amka's gebouwd.

In 1951 zette Kope Veneman een punt achter zijn loopbaan in de Nederlandse muziekhandel, pakte hij zijn biezen en verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Het avontuur in het land van de jazzgitaar lonkte. Na wat omzwervingen vestigde Kope (al spoedig Koob op z'n Amerikaans) zich in de buurt van Washington, waar hij een kleine muziekwinkel opende. De Nederlander verkocht er elektrische gitaren - nog voor de doorbraak van The Beatles. Hij werd daarbij ook nog importeur van de instrumenten van de Duitse fabrikant Höfner. 'Ze speelden goed, maar zagen er verschrikkelijk uit,' is anno 2004 het oordeel van de 80-jarige Koob Veneman. 'Die rare gitaren met die coverings van plastic. Ik heb ze aangesproken op hun design toen ik op de vakbeurs in Frankfurt was. Ik vroeg ze andere designs te maken, die het beter zouden doen op de Amerikaanse markt, maar dat wilden ze bij Höfner niet.'